Những rủi ro chính trị có thể xảy ra trong kinh doanh quốc tế

Khi thực hiện hoạt động đầu tư kinh doanh quốc tế, các doanh nghiệp thường đứng trước những thách thức nhất định, những rủi ro phát sinh từ môi trường tác động tới sự thâm nhập vào thị trường quốc tế, trong đó phải kể đến rủi ro chính trị- một loại rủi ro điển hình và điều gặp phải nó là khách quan và có thể không thể tránh khỏi. Người ta nhắc đến rủi ro chính trị với mong muốn nhận diện và tìm ra các phương án quản lý hiệu quả.

1. Rủi ro chính trị là gì?

Rủi ro chính trị thường được định nghĩa là rủi ro đối với lợi ích kinh doanh do bất ổn chính trị hoặc thay đổi chính trị. Rủi ro chính trị tồn tại ở mọi quốc gia trên toàn cầu và khác nhau về mức độ và loại hình giữa các quốc gia. Rủi ro chính trị có thể phát sinh từ việc các chính phủ thay đổi chính sách để thay đổi các biện pháp kiểm soát đối với tỷ giá hối đoái và lãi suất. Hơn nữa, rủi ro chính trị có thể được gây ra bởi các hành động của các chính phủ hợp pháp như kiểm soát giá cả, đầu ra, hoạt động và các hạn chế về tiền tệ và chuyển tiền. Rủi ro chính trị cũng có thể là do các sự kiện nằm ngoài sự kiểm soát của chính phủ như chiến tranh, cách mạng, khủng bố, đình công và tống tiền.

Rủi ro chính trị có thể ảnh hưởng xấu đến tất cả các khía cạnh của hoạt động kinh doanh quốc tế từ quyền xuất khẩu, nhập khẩu hàng hóa đến quyền sở hữu hoặc điều hành một doanh nghiệp, chẳng hạn, phân loại rủi ro dựa trên kinh tế; hối đoái chuyển nhượng; đình công, bạo loạn, hoặc náo loạn dân sự; chiến tranh; khủng bố; không thanh toán có chủ quyền; pháp lý và quy định; can thiệp chính trị; và tính dễ bị tổn thương của chuỗi cung ứng.

2. Nội dung về rủi ro chính trị có thể xảy ra trong kinh doanh quốc tế:

2.1. Các rủi ro chính trị có thể xảy ra trong kinh doanh quốc tế:

- Quốc hữu hóa là một quá trình theo đó chính phủ tiếp quản các ngành công nghiệp, tập đoàn và tài nguyên thuộc sở hữu tư nhân có hoặc không có bồi thường. Quốc hữu hóa là một rủi ro chính trị khiến các nhà đầu tư rất khó hoặc không thể đầu tư vào một quốc gia nơi các doanh nghiệp chịu rủi ro đó.

- Buộc phải thoái vốn: buộc phải thoái vốn là một loại rủi ro quốc gia khác trong đó một công ty quốc tế buộc phải thoái vốn hoạt động kinh doanh, một ví dụ về việc buộc phải thoái vốn là công ty con Indonesia của tập đoàn bán lẻ khổng lồ Carrefour của Pháp đã được lệnh bán 75% cổ phần mà họ có được cho đối thủ nhỏ hơn là Alfa Retailindo vào tháng 1 năm 2008.

- Tước quyền sở hữu có nghĩa là một hành động nhanh chóng của chính phủ để thu giữ tài sản của pháp nhân nước ngoài, nhưng trong việc trưng thu dần dần, một công ty quốc tế duy nhất là mục tiêu của chính phủ sở tại. Tước quyền sở hữu dần dần hoặc kéo dài bao gồm việc tước bỏ quyền tài sản một cách chậm rãi và từ từ bằng cách tăng thuế đối với lợi nhuận để làm cho một doanh nghiệp nước ngoài có lợi nhuận thấp hơn, tăng thuế tài sản, đặt ra các rào cản gia tăng, thay đổi tỷ lệ sở hữu vốn phải được nắm giữ trong nước. quyền sở hữu doanh nghiệp vẫn do nhà đầu tư nước ngoài đứng tên nhưng quyền sử dụng doanh nghiệp bị giảm do sự can thiệp của chính phủ.

- Không thể chuyển đổi tiền tệ là tình trạng không thể chuyển đổi hoặc trao đổi một loại tiền tệ thành ngoại tệ. Đây là một rủi ro chính trị khác đối với một tổ chức hoạt động kinh doanh ở nước ngoài. Trong trường hợp đó, chính phủ nước ngoài có thể hạn chế quyền chuyển lợi nhuận về nước của các công ty nước ngoài và tất cả lợi nhuận vẫn ở nước ngoài. Tính không đồng bộ của tiền tệ có thể phát sinh do việc thông qua luật mới hoặc sự chậm trễ hành chính. Trong quá trình trì hoãn hành chính, bộ máy hành chính ở nước ngoài mất nhiều thời gian hơn trong việc chuyển đổi tiền tệ và tạo ra gánh nặng tài chính cho các công ty nước ngoài.

- Việc chấm dứt hợp đồng cung cấp nhiên liệu là một rủi ro chính trị khác đối với một tổ chức quốc tế hoạt động ở nước ngoài. Một công ty nước ngoài có hoạt động kinh doanh hoàn toàn phụ thuộc vào việc cung cấp nhiên liệu theo thỏa thuận với chính phủ nước sở tại hoặc với công ty chủ quản và khi thỏa thuận đó bị chấm dứt trong những trường hợp như vậy, công ty sẽ gặp khó khăn lớn trong việc tiếp tục hoạt động kinh doanh ở nước ngoài đó.

- Tịch thu trong hoạt động kinh doanh quốc tế là một dạng rủi ro chính trị nghiêm trọng trong đó chính phủ sở tại thu giữ tài sản của một công ty nước ngoài mà không được bồi thường. Luật Helms-Burton năm 1996 của Hoa Kỳ cho phép các công ty Hoa Kỳ kiện các công ty từ các quốc gia khác sử dụng tài sản bị tịch thu từ các công ty Hoa Kỳ sau cuộc cách mạng cộng sản Cuba năm 1959. Nhưng chính phủ Hoa Kỳ đã nhiều lần từ bỏ luật này để duy trì quan hệ tốt đẹp với các quốc gia khác.

- Khủng bố và bắt cóc: Bắt cóc và các hoạt động khủng bố khác là những phương tiện để đưa ra các tuyên bố chính trị. Các nhóm nhỏ không hài lòng về tình hình chính trị hoặc xã hội hiện tại có thể dùng đến các thủ đoạn khủng bố để đáp ứng yêu cầu của họ. Thảm kịch 11/9 là một ví dụ nổi bật. Các nhóm này có thể nhắm mục tiêu vào các giám đốc điều hành của các công ty quốc tế lớn để bắt cóc và bắt giữ con tin nhằm tài trợ cho họ. Sự bất ổn chính trị hiện nay, các hoạt động khủng bố và xung đột nội bộ ở Pakistan là một ví dụ điển hình, nơi một công ty quốc tế phải đối mặt với vô số các mối đe dọa phát sinh từ các hoạt động đó và khiến công ty đó không thể hoạt động kinh doanh hiệu quả và tăng lợi nhuận.

- Các thay đổi về chính sách: Hơn nữa, mối quan hệ tốt đẹp giữa chính phủ sở tại và các công ty quốc tế có tầm quan trọng sống còn đối với việc điều hành một doanh nghiệp thành công và có lợi nhuận và bất kỳ thay đổi chính trị nào làm thay đổi tác động dự kiến ​​và giá trị của một hành động kinh tế nhất định bằng cách thay đổi khả năng đạt được các mục tiêu kinh doanh hơn là ảnh hưởng đến các doanh nghiệp quốc tế ở một mức độ lớn hơn và các chính sách mới cứng rắn và nhanh chóng của chính phủ có thể tạo ra những vấn đề lớn cho các công ty quốc tế.

- Cắt đứt hợp đồng là việc các bên chấm dứt hợp đồng theo pháp luật vì những trường hợp bất khả kháng khiến cho việc thực hiện hợp đồng trên thực tế không thể thực hiện được. Những trường hợp này bao gồm, tai nạn, thay đổi luật, ốm đau của một trong các bên và sự can thiệp từ bên thứ ba, v.v. Trong quan điểm kinh doanh quốc tế, các công ty ký kết các hiệp định thương mại xuất khẩu hoặc nhập khẩu hàng hóa hoặc dịch vụ với chính phủ hoặc các tổ chức tư nhân ở nước ngoài thường phải chịu những rủi ro chính trị tiềm ẩn. Hợp đồng đó có thể bị hủy bỏ bất cứ lúc nào vì một số lý do chính trị nằm ngoài tầm kiểm soát của các bên.

- Chuyển giao: Rủi ro chuyển giao diễn ra khi các chính sách của chính phủ nước sở tại áp đặt giới hạn đối với việc chuyển nhượng vốn, thanh toán, sản xuất, con người và công nghệ trong và ngoài nước, tức là áp đặt thuế quan hoặc hạn chế đối với xuất nhập khẩu, hồi hương vốn hoặc chuyển cổ tức, v.v.

Để vận hành các hoạt động kinh doanh thành công ở nước ngoài, các công ty quốc tế phải xác định, phân tích, đo lường và quản lý những rủi ro chính trị và quốc gia mà công ty đó gặp phải.

2.2. Phân tích rủi ro chính trị:

Để phân tích rủi ro chính trị, chúng được phân loại theo hai cấp độ theo bản chất, mức độ nghiêm trọng và cường độ của chúng, tức là phân tích rủi ro chính trị vĩ mô và phân tích rủi ro chính trị vi mô.

- Phân tích rủi ro chính trị vĩ mô:

 Đây là một phân tích quan sát các quyết định chính trị lớn có khả năng ảnh hưởng đến tất cả các doanh nghiệp trong một quốc gia. Các yếu tố rủi ro vĩ mô bao gồm đóng băng việc di chuyển tài sản ra khỏi nước sở tại, hạn chế việc chuyển lợi nhuận hoặc vốn, phá giá tiền tệ, từ chối thực hiện các nghĩa vụ hợp đồng đã ký trước đây với MNC, vi phạm bản quyền công nghiệp (người làm hàng giả), rối loạn chính trị và tham nhũng của chính phủ.

- Phân tích rủi ro chính trị vi mô:

Đây là một phân tích hướng đến các chính sách và quyết định của chính phủ có ảnh hưởng đến các lĩnh vực được lựa chọn của nền kinh tế hoặc các doanh nghiệp nước ngoài cụ thể trong nước. Các ví dụ là phân biệt đối xử có chọn lọc, quy định của ngành, áp thuế đối với các loại hoạt động cụ thể, luật hạn chế của địa phương và các chính sách của chính phủ nước sở tại nhằm thúc đẩy xuất khẩu và không khuyến khích nhập khẩu.