Mất cân đối chính sách tài khóa là gì? Đặc điểm và ví dụ thực tế

Hiện nay, đối với một đất nước, một quốc gia thì đều thực hiện và hoạt động dựa trên nguồn ngân sách của Nhà nước để đảm bảo duy trì và phát triển đất nước ngày một lớn mạnh hơn. Do đó mà nguồn quỹ ngân sách Nhà nước phải được đảm bảo về việc thu và chi phải cần bằng nhau hoặc thu vượt chi thì đất nước đó ngày càng phát triển hơn được. Như vậy, đối với một số trường hợp mà Chính phủ thực hiện hoạt động thu chi và làm mất cân đối chính sách tài khóa thì sẽ như thế nào? Mất cân đối chính sách tài khóa là một trong những thuật ngữ không khá phổ biến trong quần chúng nhân dân nên cũng ít người biết đến và hiểu về thuật ngữ này.

1. Mất cân đối chính sách tài khóa là gì?

Trong tiếng anh thì mất cân đối chính sách tài khóa được biết đến với tên gọi là Fiscal Imbalance. Đồng thời thì khái niệm của vấn đề mất cân đối chính sách tài khóa cũng được xác định ở đây là một tình huống mà tất cả các nghĩa vụ nợ trong tương lai của chính phủ không bằng với các dòng thu nhập trong tương lai.

Trên thực tế và theo như quy định thì chúng ta có thể thấy rằng có hai loại mất cân đối chính sách tài khóa có thể ảnh hưởng đến chi tiêu và doanh thu của chính phủ: mất cân đối chính sách tài khóa theo chiều dọc và mất cân đối chính sách tài khóa theo chiều ngang. Trong đó thì hai loại mất cân đối chính sách tài khóa này được quy định với nội dung như sau

Thứ nhất, sự mất cân đối chính sách tài khóa theo chiều ngang mô tả một tình huống trong đó các khoản thu không khớp với các khoản chi cho các khu vực khác nhau của đất nước. Loại mất cân đối chính sách tài khóa này tạo ra sự khác biệt về lợi ích tài khóa ròng, là sự kết hợp giữa các mức thuế và dịch vụ công. Những lợi ích này cũng thường được sử dụng như một phần của lý do để yêu cầu thanh toán chuyển nhượng và phân phối lại của cải từ một số vùng cho những vùng khác.

Thứ hai, sự mất cân đối chính sách tài khóa theo chiều dọc mô tả một tình huống trong đó các khoản thu không khớp với các khoản chi cho các cấp chính quyền khác nhau. Mất cân đối chính sách tài khóa theo chiều dọc là một vấn đề cơ cấu có thể được giải quyết nếu có thể phân công lại trách nhiệm thu và chi.

Bên cạnh việc quy định của pháp luật hiện hành về các loại mất cân đối chính sách tài khóa như đã nêu ra ở trên thì thì pháp luật hiện hành còn có đưa ra các nghĩa vụ trả nợ và dòng thu nhập được đo lường theo các giá trị hiện tại tương ứng và sẽ được chiết khấu ở mức không có rủi ro cộng với một mức chênh lệch nhất định. Bởi vì có nhận đình như vậy là do việc mất cân đối chính sách tài khóa có thể xảy ra cho một chính phủ tại bất kì thời điểm nào nêu như một chế độ Chính phủ không cân đối được các khoản chi tiêu ở giai đoạn hoạt động và phát triển của đất nước mình lúc bấy giờ. Do đó, trong thực tế mà nếu có sự mất cân đối chính sách tài khóa tích cực kéo dài, thì doanh thu thuế có thể sẽ tăng trong tương lai, khiến tiêu dùng hộ gia đình hiện tại và tương lai giảm.

Mất cân đối chính sách tài khóa xảy ra khi các nghĩa vụ nợ trong tương lai của chính phủ không cân bằng với các dòng thu nhập trong tương lai của chính phủ. Có hai loại mất cân đối có thể tác động đến chi tiêu và thu nhập của chính phủ: mất cân bằng tài khóa dọc và mất cân bằng tài khóa ngang.  Các nghĩa vụ và dòng thu nhập được đo lường theo giá trị hiện tại tương ứng của chúng và được chiết khấu theo lãi suất phi rủi ro cộng với mức chênh lệch nhất định. Nếu một chính phủ để xảy ra tình trạng mất cân bằng tài khóa kéo dài, thì gánh nặng thuế có thể sẽ tăng lên trong tương lai, khiến tiêu dùng của các hộ gia đình hiện tại và trong tương lai giảm xuống.

Hay hiểu theo một cách khác thì mất cân đối chính sách tài khóa xảy ra khi có sự không phù hợp giữa nghĩa vụ nợ trong tương lai của chính phủ và các dòng thu nhập trong tương lai.Mất cân bằng tài khóa theo chiều dọc và chiều ngang là hai loại mất cân đối có thể tác động đến chi tiêu và thu nhập của chính phủ.Sự mất cân đối tài khóa theo chiều dọc xảy ra khi các khoản thu không khớp với các khoản chi cho các cấp chính phủ khác nhau.Sự mất cân đối tài khóa theo chiều ngang xảy ra khi các khoản thu không khớp với các khoản chi cho các vùng khác nhau của đất nước.

2. Đặc điểm về mất cân đối chính sách tài khóa:

Từ khái niệm và các nội dung mà tác giả đã nêu ra ở mục 1 thì trong nội dung phần này tác giả sẽ gửi tới quý bạn đọc nội dung liên quan đến đặc điểm của mất cân đối chính sách tài khóa đó là.

Đầu tiên là đặc điểm liên quan đến vấn đề mất cân đối chính sách tài khóa theo chiều dọc mô tả một tình huống trong đó các khoản thu không khớp với chi tiêu cho các cấp chính quyền khác nhau. Mất cân đối chính sách tài khóa theo chiều ngang thường được sử dụng để biện minh cho việc chuyển giao hoặc thanh toán cân bằng cho một bang hoặc tỉnh từ chính phủ liên bang để bù đắp sự mất cân bằng tiền tệ giữa các vùng khác nhau của đất nước. Mất cân đối chính sách tài khóa theo chiều ngang xảy ra khi các chính phủ cấp dưới quốc gia không có khả năng tương tự trong việc huy động vốn từ cơ sở thuế của họ để cung cấp các dịch vụ công.

Thứ hai, mất cân đối chính sách tài khóa theo chiều dọc là một vấn đề cơ cấu và đòi hỏi phải phân công lại trách nhiệm chi tiêu và nguồn thu. Loại mất cân đối chính sách tài khóa này tạo ra sự khác biệt về chính sách tài khóa ròng - là sự kết hợp giữa mức thuế và dịch vụ công cộng. Những lợi ích này cũng là nguyên nhân gốc rễ của sự khác biệt tài chính theo chiều ngang mà cuối cùng yêu cầu cần thanh toán bù trừ.

Mất cân đối chính sách tài khóa thường xảy ra khi chi tiêu của chính phủ (và dẫn đến nợ) vượt quá khả năng dài hạn trong việc tăng thu ngân sách để tài trợ cho chi tiêu và nợ của chính phủ. Điều này thường xảy ra khi chính phủ thực hiện các nghĩa vụ chi tiêu dài hạn dựa trên các ước tính quá lạc quan về chi phí của các nghĩa vụ, hoặc khả năng hoặc sự sẵn sàng tài trợ của người nộp thuế.  Một ví dụ phổ biến là khi các chính phủ cam kết trả lương hưu theo lợi ích xác định đắt đỏ cho công nhân viên chức mà không tính đến khả năng suy thoái kinh tế trong tương lai có thể ảnh hưởng đến doanh thu thuế và giá trị của các khoản đầu tư vào quỹ hưu trí. Kịch bản này đã xảy ra ở một số chính quyền tiểu bang và thành phố của Hoa Kỳ, dẫn đến việc cắt giảm ngân sách cho các dịch vụ công cơ bản như kiểm soát, yêu cầu các gói cứu trợ của tiểu bang hoặc liên bang cho các đơn vị chính phủ quản lý sai về tài chính, hoặc trong một số trường hợp, thủ tục phá sản

3. Ví dụ thực tế về Mất cân đối chính sách tài khóa:

Mất cân đối tài chính khóa được biết đến nổi tiếng nhất từ trước tới nay đó là cuộc khủng hoảng nợ Hi Lạp mà khoản nợ này bắt nguồn từ sự hoang phí tiêu sài quá tay trong chính sách tài khóa, chi tiêu lãng phí và quá mức của các chính phủ trước đây. Sau khi Hy Lạp gia nhập Cộng đồng Châu Âu vào năm 1981, nền kinh tế và tài chính của nước này đang trong tình trạng tốt, nhưng tình hình tài chính của nước này đã xấu đi đáng kể trong 30 năm sau đó.

Trong nhiều thập kỷ, quyền kiểm soát chính phủ qua lại giữa Phong trào xã hội chủ nghĩa cánh tả và Đảng Dân chủ Mới. Trong một nỗ lực để giữ cho người dân hạnh phúc, cả hai bên đã ban hành các chính sách phúc lợi tự do tạo ra một nền kinh tế kém hiệu quả. Do năng suất lao động thấp, làm giảm khả năng cạnh tranh và nạn trốn thuế tràn lan, chính phủ phải dùng đến một khoản nợ lớn để giữ cho chính phủ trụ vững.

Việc Hy Lạp gia nhập Khu vực đồng tiền chung châu Âu vào năm 2001 và việc áp dụng đồng euro đã giúp chính phủ vay dễ dàng hơn rất nhiều. Lợi suất và lãi suất trái phiếu của Hy Lạp đã giảm mạnh khi chúng hội tụ với các thành viên mạnh mẽ của Liên minh châu Âu như Đức. Kết quả là nền kinh tế Hy Lạp phát triển vượt bậc, với mức tăng trưởng tổng sản phẩm quốc nội hàng năm đạt đỉnh 5,65% vào năm 2006

Tuy nhiên, cuộc khủng hoảng tài chính năm 2008 đã khiến các nhà đầu tư và chủ nợ tập trung vào khối nợ lớn có chủ quyền của Mỹ và châu Âu. Với khả năng vỡ nợ thực sự, các nhà đầu tư bắt đầu yêu cầu lợi suất cao hơn nhiều đối với khoản nợ chính phủ do Hy Lạp phát hành để bù đắp cho rủi ro gia tăng này.

Khi nền kinh tế của Hy Lạp suy thoái sau hậu quả của cuộc khủng hoảng, tỷ lệ nợ trên GDP của nước này đã tăng vọt.