Lễ Trừ tịch là gì? Ý nghĩa và nguồn gốc tên gọi đêm trừ tịch?

1. Lễ Trừ tịch là gì?

Lễ Trừ tịch là một trong những lễ hội truyền thống quan trọng và ý nghĩa trong văn hóa dân gian Việt Nam. Được tổ chức vào mùng 30 Tết (ngày cuối cùng của năm cũ) và mùng 1 Tết (ngày đầu tiên của năm mới), Lễ Trừ tịch là dịp để người dân tiễn biệt năm cũ và chào đón năm mới. Lễ Trừ Tịch đánh dấu sự chấm dứt của năm cũ và chào đón năm mới, là dịp để người dân tổng kết những thành tựu, kinh nghiệm từ năm cũ, cầu mong một năm mới thịnh vượng, an lành và hạnh phúc.

2. Ý nghĩa và nguồn gốc tên gọi đêm trừ tịch:

2.1. Ý nghĩa đêm trừ tịch:

Ý nghĩa của Lễ Trừ Tịch rất đa dạng và sâu sắc. Một trong những ý nghĩa quan trọng nhất là tiễn biệt năm cũ. Trong suốt một năm dương lịch, mỗi gia đình, mỗi người dân đều trải qua nhiều biến động, cảm xúc, thành công và thất bại. Lễ Trừ Tịch là cơ hội để mỗi người tự nhìn lại bản thân, tự đánh giá những gì đã làm được và những gì còn phải cải thiện trong năm tới. Đây cũng là lúc để chấm dứt những ràng buộc, phiền muộn, và chào đón một trang mới trong cuộc sống.

Một trong những nét đẹp truyền thống của Lễ Trừ Tịch là việc đốt hương, cháy nến và hỏa hoạn nhỏ. Những lễ vật này không chỉ mang ý nghĩa loại bỏ đi những điều xấu xa, trừ tà ma, mà còn là cách thể hiện lòng thành kính của con người đối với tổ tiên và linh hồn. Việc đốt hương, cháy nến và hỏa hoạn cũng góp phần tạo nên không khí trang trọng, thiêng liêng của ngày lễ.

Đêm Trừ Tịch cũng là dịp để gia đình quây quần bên nhau, trò chuyện, nhâm nhi tô mâm cỗ Tết đặc biệt, nhắn nhủ lời chúc mừng năm mới, tạo không khí hòa hợp và đoàn kết. Đây cũng là thời điểm quan trọng để tẩy trừ tà khí, loại bỏ những điều xấu xí, mở lòng và đón nhận những điều mới mẻ, tốt đẹp trong năm mới sắp tới.

Tóm lại, Lễ Trừ Tịch có ý nghĩa vô cùng đặc biệt và sâu sắc trong văn hóa truyền thống của người Việt. Đây là dịp để chào đón năm mới với lòng biết ơn, tri ân và hy vọng cho một năm mới an lành, hạnh phúc, đầy thịnh vượng

2.2. Nguồn gốc tên gọi đêm trừ tịch:

Nguồn gốc tên gọi “đêm trừ tịch” xuất phát từ lễ hội Trung Quốc truyền thống. Được gọi là “chu xuân” trong tiếng Trung, nghĩa đen là “đánh tiễn xuân”. Nguồn gốc của tên gọi “Trừ Tịch” xuất phát từ cách nói trong tiếng Quảng Đông (Trung Quốc) là “Tsüt-tsiah”, nghĩa là “trừ cái hư”. Từ này được nhắc đến lần đầu tiên trong văn kiện cổ của Trung Quốc vào thế kỷ thứ 10 dưới triều đại Ngô. Từ “Trừ Tịch” sau đó được đưa vào văn hóa Việt Nam qua sự tương tác và đấu tranh lịch sử giữa hai quốc gia, và nó đã trở thành một phần không thể thiếu trong lễ hội Tết Nguyên Đán của người Việt.

Trong tiếng Việt, “đêm trừ tịch” đã được viết tắt từ cụm từ “trừ tịch” để chỉ ngày diễn ra lễ hội đêm 30. Đây là thời điểm cả gia đình tổ chức lễ cúng, đốt hương, cháy nến và hỏa hoạn nhỏ để tiễn biệt hai vị thần. Đồng thời, người dân cũng thường chuẩn bị những mâm cỗ ngon lành và đặt lên bàn thờ để tri ân, cầu nguyện và cầu chúc cho một năm mới an lành, bình an và phát đạt.

Từ “trừ tịch” trong đêm trừ tịch mang ý nghĩa là loại bỏ đi những điều xấu xa, đem lại sự tươi mới, trong lành cho năm mới. Người ta tin rằng việc tiễn ông Công, ông Táo về trời vào đêm này sẽ đồng nghĩa với việc giải thoát cho những điều không may mắn, trừ tà ma và mang lại may mắn, hạnh phúc cho gia đình trong năm tới.

Quan niệm dân gian cho rằng, có 12 vị thần trên trời tượng trưng cho 12 con giáp. Từ năm Tí (con chuột) đến năm Hợi (con lợn), thay phiên nhau lần lượt trông coi công việc dưới hạ giới. Cứ sau mỗi chu kỳ 12 năm lại quay trở về vị thần đầu tiên. Các “quan nhà trời” đều có ông Thiện và ông Ác. Ông Thiện chuyên phù hộ những điều tốt đẹp cho con người. Còn ông Ác gây ra hạn hán, lụt lội, mất mùa, đói kém.

Lễ hội này được tổ chức vào cuối năm dương lịch, trước khi năm mới bắt đầu. Lễ hội đêm trừ tịch không chỉ là một nét đẹp văn hóa truyền thống của người Việt mà còn là dịp để gia đình sum họp, đoàn tụ và gắn kết tình cảm. Đây là một trong những lễ hội quan trọng nhất trong năm, tạo nên không khí trang trọng, thiêng liêng và ấm cúng trong những ngày cuối năm dương lịch.

3. Các hoạt động thường diễn ra trong đêm từ tịch:

3.1. Các hoạt động thường diễn ra trong đêm từ tịch:

Lễ Trừ tịch được thực hiện như một nghi lễ văn hóa truyền thống của người Việt. Tại ngày này, mọi gia đình đều trang trí nhà cửa, tẩy trừ tà khí, cúng ông Công, ông Táo, tổ tiên và thắp hương để tri ân và tôn vinh các vị thần đã đến bảo vệ gia đình suốt một năm. Trong ngày Từ tịch, nhiều gia đình còn tổ chức lễ cúng tổ tiên, nhấn mạnh sự quan trọng và trọng tâm của tổ tiên trong cuộc sống.

Ngoài ra, người dân Việt cũng thường tiến hành các hoạt động dọn dẹp nhà cửa, thanh tẩy và loại bỏ những vật phẩm cũ không còn sử dụng, tạo không gian sạch sẽ và mới mẻ cho năm mới. Cũng trong dịp này, người dân thường chuẩn bị mâm cỗ Tết đầu tiên, là dịp quây quần bên gia đình và thưởng thức những món ăn truyền thống đặc biệt. Gia đình cũng thường chuẩn bị hoa quả tươi ngon, đèn lồng và bàn thờ để trang trí nhà cửa và đón chào năm mới.

Lễ cúng tổ tiên: Ngoài việc tiễn ông Công, ông Táo, người dân cũng thường tổ chức lễ cúng tổ tiên để tri ân ông bà, tổ tiên của gia đình và xin phước cho gia đình trong năm mới.

Giao lưu, đón đầu năm mới: Trong một số địa phương, có các hoạt động giao lưu, vui chơi như diễn kịch múa rồng, múa lân, đánh bài, đốt pháo… để đón chào năm mới và tạo không khí vui tươi, sôi động.