Hợp đồng hoán đổi lãi suất là gì? Tìm hiểu về hợp đồng hoán đổi lãi suất

Hợp đồng hoán đổi lãi suất là loại hợp đồng khá phổ biến xuất hiện trong lĩnh vực tài chính-ngân hàng. Người ta sử dụng loại hợp đồng này như một công cụ hữu hiệu để thỏa mãn nhu cầu của các bên và đảm bảo tính chất pháp lý trong các giao dịch nhất định.

1. Hợp đồng hoán đổi lãi suất là gì?

Hợp đồng hoán đổi lãi suất là một hợp đồng kỳ hạn trong đó một luồng thanh toán lãi suất trong tương lai được trao đổi cho một luồng khác dựa trên số tiền gốc xác định. Hợp đồng hoán đổi lãi suất thường liên quan đến việc trao đổi một lãi suất cố định lấy một lãi suất thả nổi, hoặc ngược lại, để giảm hoặc tăng khả năng chịu sự biến động của lãi suất hoặc để có được mức lãi suất thấp hơn một chút so với mức có thể có nếu không có hoán đổi.

Ví dụ về hợp đồng hoán đổi lãi suất đang hoạt động:

Trong ví dụ này, công ty A và B thực hiện một thỏa thuận hoán đổi lãi suất với giá trị danh nghĩa là 100.000 đô la. Công ty A tin rằng lãi suất có khả năng tăng trong vài năm tới và nhằm mục đích thu được lợi nhuận tiềm năng từ lợi tức lãi suất thả nổi sẽ tăng nếu lãi suất thực sự tăng. Công ty B hiện đang nhận được lợi tức lãi suất thả nổi, nhưng bi quan hơn về triển vọng lãi suất, tin rằng nhiều khả năng chúng sẽ giảm trong hai năm tới, điều này sẽ làm giảm tỷ suất sinh lời của họ. Công ty B được thúc đẩy bởi mong muốn đảm bảo phòng ngừa rủi ro chống lại tỷ lệ giảm có thể xảy ra, dưới hình thức nhận được một khoản lợi nhuận cố định được khóa trong kỳ.

Hai công ty ký kết một hợp đồng hoán đổi lãi suất hai năm với giá trị danh nghĩa được chỉ định là 100.000 đô la. Công ty A đưa ra cho Công ty B một tỷ lệ cố định là 5% để đổi lấy việc nhận được một tỷ lệ lãi suất LIBOR thả nổi cộng với 1%. Lãi suất LIBOR hiện tại khi bắt đầu hợp đồng hoán đổi lãi suất là 4%. Do đó, để bắt đầu, hai công ty ngang nhau, cả hai đều nhận được 5%: Công ty A có lãi suất cố định 5%, và Công ty B nhận lãi suất LIBOR là 4% cộng với 1% = 5%.

Bây giờ giả sử rằng lãi suất tăng, với lãi suất LIBOR đã tăng lên 5,25% vào cuối năm đầu tiên của thỏa thuận hoán đổi lãi suất. Giả sử thêm rằng thỏa thuận hoán đổi quy định rằng các khoản thanh toán lãi suất sẽ được thực hiện hàng năm (vì vậy đây là thời gian để mỗi công ty nhận được khoản thanh toán lãi suất của mình) và lãi suất thả nổi cho Công ty B sẽ được tính theo tỷ lệ LIBOR phổ biến tại thời điểm đó các khoản thanh toán lãi suất đã đến hạn.

Công ty A nợ Công ty B lãi suất cố định là 5.000 đô la (5% của 100.000 đô la). Tuy nhiên, vì lãi suất đã tăng, như được chỉ ra bởi lãi suất LIBOR chuẩn đã tăng lên 5,25%, Công ty B nợ Công ty A 6.250 đô la (5,25% cộng với 1% = 6,25% của 100.000 đô la). Để tránh rắc rối và chi phí khi cả hai bên thanh toán toàn bộ số tiền phải trả cho nhau, điều khoản của thỏa thuận hoán đổi nêu rõ rằng chỉ khoản thanh toán chênh lệch ròng mới được thanh toán cho bên thích hợp. Trong trường hợp này, Công ty A sẽ nhận được 1.250 đô la từ Công ty B. Công ty A đã thu được lợi nhuận từ việc chấp nhận rủi ro bổ sung vốn có khi chấp nhận lợi tức lãi suất thả nổi.

Công ty B đã bị lỗ 1.250 đô la, nhưng vẫn có được những gì họ muốn - bảo vệ khỏi sự sụt giảm lãi suất có thể xảy ra. Hãy xem mọi thứ sẽ như thế nào nếu thị trường lãi suất đi theo hướng ngược lại. Điều gì sẽ xảy ra nếu vào cuối năm đầu tiên của thỏa thuận giữa họ, lãi suất LIBOR giảm xuống 3,75%? Với tỷ lệ hoàn vốn cố định, Công ty B sẽ vẫn nợ Công ty A. 5.000 đô la. Tuy nhiên, Công ty B sẽ chỉ nợ Công ty A 4.750 đô la (3,75% cộng với 1% = 4,75%; 4,75% của 100.000 đô la = 4,750 đô la). Điều này sẽ được giải quyết bằng cách Công ty A trả 250 đô la cho Công ty B (5.000 đô la trừ 4.750 đô la = 250 đô la). Trong kịch bản này, Công ty A đã chịu một khoản lỗ nhỏ và Công ty B đã thu được lợi nhuận.

2. Tìm hiểu về hợp đồng hoán đổi lãi suất:

Hợp đồng hoán đổi lãi suất hoạt động như thế nào?

Về cơ bản, hợp đồng hoán đổi lãi suất xảy ra khi hai bên - một trong số đó đang nhận thanh toán lãi suất cố định và bên kia nhận thanh toán theo lãi suất thả nổi - đồng ý rằng họ muốn thỏa thuận khoản vay của bên kia hơn của riêng mình. Bên được thanh toán dựa trên lãi suất thả nổi quyết định rằng họ muốn có một mức lãi suất cố định được đảm bảo, trong khi bên nhận các khoản thanh toán theo lãi suất cố định tin rằng lãi suất có thể tăng và để tận dụng tình huống đó nếu nó xảy ra - để kiếm được các khoản thanh toán lãi suất cao hơn - họ muốn có lãi suất thả nổi, một tỷ giá sẽ tăng nếu và khi có xu hướng tăng chung về lãi suất.

Trong hợp đồng hoán đổi lãi suất, thứ duy nhất thực sự được hoán đổi là các khoản thanh toán lãi suất. Một hợp đồng hoán đổi lãi suất, như đã nói trước đây, là một hợp đồng phái sinh. Các bên không có quyền sở hữu đối với khoản nợ của bên kia. Thay vào đó, họ chỉ lập hợp đồng thanh toán cho nhau khoản tiền vay chênh lệch theo quy định trong hợp đồng. Họ không trao đổi tài sản nợ, cũng như không trả toàn bộ số tiền lãi đến hạn vào mỗi ngày trả lãi - chỉ phần chênh lệch do kết quả của hợp đồng hoán đổi.

Một hợp đồng hoán đổi lãi suất tốt nêu rõ các điều khoản của thỏa thuận, bao gồm lãi suất tương ứng mà mỗi bên phải trả cho bên kia và lịch thanh toán (ví dụ: hàng tháng, hàng quý hoặc hàng năm). Ngoài ra, hợp đồng ghi rõ cả ngày bắt đầu và ngày đáo hạn của thỏa thuận hoán đổi, và cả hai bên đều bị ràng buộc bởi các điều khoản của thỏa thuận cho đến ngày đáo hạn.

Lưu ý rằng trong khi cả hai bên tham gia hoán đổi lãi suất đều có được những gì họ muốn - một bên được bảo vệ rủi ro ở một tỷ lệ cố định, trong khi bên kia được hưởng lợi nhuận tiềm năng từ lãi suất thả nổi - cuối cùng, một bên sẽ nhận được phần thưởng tài chính trong khi cái kia chịu lỗ tài chính. Nếu lãi suất tăng trong thời hạn của hợp đồng hoán đổi, thì bên nhận lãi suất thả nổi sẽ có lãi và bên nhận lãi suất cố định sẽ bị lỗ. Ngược lại, nếu lãi suất giảm, thì bên được trả lãi suất cố định được đảm bảo sẽ được hưởng lợi, trong khi bên nhận thanh toán theo lãi suất thả nổi sẽ thấy số tiền trả lãi mà mình nhận được giảm xuống.

Các hợp đồng hoán đổi lãi suất được giao dịch phổ biến nhất và có tính thanh khoản cao nhất được gọi là hoán đổi “cơ sở”, trao đổi các khoản thanh toán theo tỷ lệ cố định cho các khoản thanh toán theo lãi suất thả nổi dựa trên LIBOR (Lãi suất liên ngân hàng London), là lãi suất tín dụng chất lượng cao các ngân hàng tính phí lẫn nhau đối với các khoản tài trợ ngắn hạn. LIBOR là tiêu chuẩn cho lãi suất thả nổi ngắn hạn và được thiết lập hàng ngày. Mặc dù có các loại hoán đổi lãi suất khác, chẳng hạn như các loại hoán đổi lãi suất thả nổi này lấy lãi suất thả nổi khác, nhưng hoán đổi lãi suất vẫn chiếm phần lớn thị trường.

Các ngân hàng thương mại và đầu tư có xếp hạng tín nhiệm cao là những nhà tạo lập thị trường hoán đổi, cung cấp cả dòng tiền lãi suất cố định và lãi suất thả nổi cho khách hàng của họ. Các đối tác trong một hợp đồng hoán đổi thông thường là một công ty, một ngân hàng hoặc một bên là nhà đầu tư (khách hàng là ngân hàng) và một bên là ngân hàng thương mại hoặc đầu tư. Sau khi một ngân hàng thực hiện một hợp đồng hoán đổi, ngân hàng thường bù đắp cho sự hoán đổi thông qua một nhà môi giới liên đại lý và giữ lại một khoản phí để thiết lập hợp đồng hoán đổi ban đầu. Nếu một hợp đồng hoán đổi lớn, nhà môi giới giữa các đại lý có thể sắp xếp bán nó cho một số đối tác, và rủi ro của việc hoán đổi trở nên rộng rãi hơn. Đây là cách các ngân hàng cung cấp hợp đồng hoán đổi thường xuyên loại bỏ rủi ro, hoặc rủi ro lãi suất, liên quan đến chúng.

Ban đầu, hoán đổi lãi suất giúp các công ty quản lý các khoản nợ theo lãi suất thả nổi bằng cách cho phép họ trả lãi suất cố định và nhận các khoản thanh toán theo lãi suất thả nổi. Bằng cách này, các công ty có thể cố gắng thanh toán theo tỷ lệ cố định phổ biến và nhận các khoản thanh toán phù hợp với khoản nợ lãi suất thả nổi của họ. (Một số công ty đã làm ngược lại - trả thả nổi và nhận cố định - để phù hợp với tài sản hoặc nợ của họ.) Tuy nhiên, do hợp đồng hoán đổi phản ánh kỳ vọng của thị trường về lãi suất trong tương lai, hoán đổi cũng trở thành một công cụ hấp dẫn đối với những người tham gia thị trường thu nhập cố định khác, bao gồm nhà đầu cơ, nhà đầu tư và ngân hàng.