Phân chia di sản thừa kế khi không có di chúc? Người thừa kế không phụ thuộc vào nội dung di chúc?
Tóm tắt câu hỏi:
Xin hỏi Má tôi hiện giờ 84 tuổi nên bà muốn làm giấy hồng vì nhà tôi hiện đang là sổ đỏ để bà mất cũng yên tâm. Nhà của ba má tôi và ba tôi đã mất chỉ còn lại mình má tôi . Và ba anh em hiện đang ở Việt Nam cộng với 5 anh chị hiện đang ở Pháp, 3 người ở Việt Nam cùng 4 anh chị ở Pháp cùng đồng ý không nhận thừa kế di sản nhưng có một người anh đã mất mà vợ và con của anh hiện giờ không chịu ký giấy và làm bất cứ gì, dù rằng anh tôi và chị dâu đã ly hôn mười mấy năm rồi. Vậy xin hỏi gia đình tôi phải làm sao để dc bán nhà theo nguyện vọng của má tôi , xin cảm ơn ...!
Luật sư tư vấn:
Cám ơn bạn đã gửi câu hỏi của mình đến Ban biên tập – Phòng tư vấn trực tuyến của Công ty LUẬT DƯƠNG GIA. Với thắc mắc của bạn, Công ty LUẬT DƯƠNG GIA xin được đưa ra quan điểm tư vấn của mình như sau:
1. Cơ sở pháp lý:
– Luật hôn nhân và gia đình 2014
2. Nội dung tư vấn:
Do thông tin bạn cung cấp không đầy đủ về thời điểm bố bạn mất nên có thể chia các trường hợp sau:
* TH1: Bố bạn mất trên 30 năm:
Điều 623 Bộ luật dân sự 2015 quy định về thời hiệu khởi kiện yêu cầu phân chia di sản thừa kế như sau:
“Điều 623. Thời hiệu thừa kế
1. Thời hiệu để người thừa kế yêu cầu chia di sản là 30 năm đối với bất động sản, 10 năm đối với động sản, kể từ thời điểm mở thừa kế. Hết thời hạn này thì di sản thuộc về người thừa kế đang quản lý di sản đó. Trường hợp không có người thừa kế đang quản lý di sản thì di sản được giải quyết như sau:
a) Di sản thuộc quyền sở hữu của người đang chiếm hữu theo quy định tại Điều 236 của Bộ luật này;
b) Di sản thuộc về Nhà nước, nếu không có người chiếm hữu quy định tại điểm a khoản này.”
Như vậy, nếu bố bạn mất trên 30 năm thì phần tài sản thuộc sở hữu của ba bạn sẽ thuộc về người thừa kế đang quản lý di sản đó. Do đó, sẽ không phát sinh việc thừa kế phần di sản của bố bạn.
Những người thừa kế đang quản lý phần di sản đó sẽ có quyền và sẽ phải cùng ký tên trên hợp đồng mua bán đất.
* TH2: Bố bạn mất cách đây 30 năm hoặc chưa được 30 năm:
Thời hiệu khởi kiện yêu cầu phân chia di sản thừa kế vẫn còn, bạn không đưa ra thông tin khi bố bạn mất đi có để lại di chúc hay không nên có các tình huống như sau:
– Nếu bố bạn mất đi có để lại di chúc, và di chúc đó hợp pháp sẽ việc phân chia phần di sản bố bạn để lại sẽ theo di chúc. Tuy nhiên, sẽ có trường hợp người thừa kế không phụ thuộc vào nội dung di chúc theo quy định tại Điều 644 Bộ luật dân sự 2015 như sau:
“Điều 644. Người thừa kế không phụ thuộc vào nội dung của di chúc
1. Những người sau đây vẫn được hưởng phần di sản bằng hai phần ba suất của một người thừa kế theo pháp luật nếu di sản được chia theo pháp luật, trong trường hợp họ không được người lập di chúc cho hưởng di sản hoặc chỉ cho hưởng phần di sản ít hơn hai phần ba suất đó:
a) Con chưa thành niên, cha, mẹ, vợ, chồng;
b) Con thành niên mà không có khả năng lao động.
2. Quy định tại khoản 1 Điều này không áp dụng đối với người từ chối nhận di sản theo quy định tại Điều 620 hoặc họ là những người không có quyền hưởng di sản theo quy định tại khoản 1 Điều 621 của Bộ luật này.”
Như vậy, trường hợp này mẹ bạn và những người được hưởng di sản bố bạn để lại (bao gồm cả người thừa kế không phụ thuộc vào nội dung di chúc) đều có quyền trên phần tài sản này.
– Nếu bố bạn mất đi không để lại di chúc sẽ phân chia di sản thừa kế theo pháp luật:
Theo nguyên tắc tại Khoản 2 Điều 66 Luật hôn nhân và gia đình 2014 thì Khi có yêu cầu về chia di sản thì tài sản chung của vợ chồng được chia đôi, trừ trường hợp vợ chồng có thỏa thuận về chế độ tài sản. Phần tài sản của vợ, chồng chết được chia theo quy định của pháp luật về thừa kế.
Những người thuộc hàng thừa kế thứ nhất của bố bạn sẽ được hưởng phần di sản bố bạn để lại.
Điều 651 Bộ luật dân sự 2015 quy định về việc thừa kế theo pháp luật như sau:
+ Hàng thừa kế thứ nhất gồm: vợ, chồng, cha đẻ, mẹ đẻ, cha nuôi, mẹ nuôi, con đẻ, con nuôi của người chết;
+ Hàng thừa kế thứ hai gồm: ông nội, bà nội, ông ngoại, bà ngoại, anh ruột, chị ruột, em ruột của người chết; cháu ruột của người chết mà người chết là ông nội, bà nội, ông ngoại, bà ngoại;
+ Hàng thừa kế thứ ba gồm: cụ nội, cụ ngoại của người chết; bác ruột, chú ruột, cậu ruột, cô ruột, dì ruột của người chết; cháu ruột của người chết mà người chết là bác ruột, chú ruột, cậu ruột, cô ruột, dì ruột; chắt ruột của người chết mà người chết là cụ nội, cụ ngoại.
Những người thừa kế cùng hàng được hưởng phần di sản bằng nhau.
Những người ở hàng thừa kế sau chỉ được hưởng thừa kế, nếu không còn ai ở hàng thừa kế trước do đã chết, không có quyền hưởng di sản, bị truất quyền hưởng di sản hoặc từ chối nhận di sản.
Trường hợp này, phần tài sản của bố bạn sẽ được chia đều cho mẹ bạn và 8 người con và ông bà nội bạn. Những người này sẽ có quyền ngang nhau đối với phần tài sản bố bạn để lại.
Trong 8 anh em của bạn có một người đã mất, nhưng bạn không nói rõ người anh đó mất trước hay mất sau bố bạn nên có thể phân tích như sau:
+ Nếu người anh đó mất trước hoặc cùng thời điểm với bố thì con của người anh sẽ thuộc người trường hợp thừa kế thế vị theo nguyên tắc tại Điều 652 Bộ luật dân sự 2015:
“Điều 652. Thừa kế thế vị
Trường hợp con của người để lại di sản chết trước hoặc cùng một thời điểm với người để lại di sản thì cháu được hưởng phần di sản mà cha hoặc mẹ của cháu được hưởng nếu còn sống; nếu cháu cũng chết trước hoặc cùng một thời điểm với người để lại di sản thì chắt được hưởng phần di sản mà cha hoặc mẹ của chắt được hưởng nếu còn sống.”
+ Nếu người anh đó mất sau bố bạn thì những người thuộc hàng thừa kế thứ nhất bao gồm: mẹ, vợ, con của anh ấy sẽ được hưởng phần tài sản này. Tuy nhiên, trước khi người anh bạn mất thì hai vợ chồng anh đó đã ly hôn. Do đó, người vợ sẽ không có quyền đối với phần tài sản này.
Bạn căn cứ vào những phân tích trên để xác định những người có quyền trên phần tài sản này.
