Hỏi cung bị can trong tố tụng hình sự theo quy định mới nhất. Trình tự hỏi cung bị can trong tố tụng hình sự theo quy định hiện hành?
Thủ tục, trình tự hỏi cung bị can là một thủ tục pháp luật hình sự trong qua trình điều tra, lấy lời khai, xét xử, thủ tục này yêu cầu các Điều tra viên phải luôn tuân thủ theo đúng nguyên tắc, đề cao tinh thần làm việc thận trọng, khách quan và phải tiến hành theo đúng thủ tục hỏi bị can phù hợp với quy định của pháp luật. Tuy nhiên, trên mặt thực tế, khái niệm này vẫn còn là điều thắc mắc của nhiều người dân, vì không phải bất cứ lúc nào, những nguyên tắc làm việc này cũng được đảm bảo và tuân thủ đúng theo trình tự, thủ tục, cách thức của pháp luật. Vậy để hiểu rõ hơn về khái niệm này và làm thế nào để đảm bảo được tính phù hợp về mặt pháp luật cũng là một vấn đề cần được quan tâm, nhiều cá nhân dưới góc nhìn chủ quan có thể nhìn nhận chưa đúng và chưa đủ về việc tiến hành quá trình hỏi cung bị can của các Điều tra viên. Nhằm giúp bạn đọc có cái nhìn chính xác và khách quan nhất về vấn đề hỏi cung bị can trong tố tụng hình sự theo quy định pháp luật mới nhất, Luật Dương Gia mời các bạn tham khảo những thông tin dưới đây.
Thứ nhất, về khái niệm hỏi cung bị can, hỏi cung bị can là một biện pháp, quá trình điều tra theo thủ tục, trình tự luật định đối với người đã bị khởi tố về hình sự (sau đây gọi là bị can) với mục đích tìm ra và làm sáng tỏ sự thật về hành vi có hay không phạm tội của cá nhân bị can hoặc những người có trách nhiệm liên quan (sau đây có thể gọi là đồng phạm). Bị can là người đã bị khởi tố về hình sự, có yếu tố, căn cứ, dấu hiệu để cấu thành tội phạm. Để tiến hành thủ tục này, đảm bảo tính khách quan, xác thực, đúng người đúng tội các Điều tra viên cần phải tuân thủ nghiêm ngặt những quy định mà pháp luật đã đề ra. Cụ thể, luật quy định về hỏi cung bị can tại Điều 183 Bộ luật tố tụng hình sự 2015.
- Ngay sau khi có quyết định khởi tố bị can, Điều tra viên tiến hành hỏi cung bị can để đảm bảo tính kịp thời trong công tác điều tra. Địa điểm hỏi cung bị can có thể thực hiện tại nơi tiến hành điều tra, nơi cơ quan điều tra đặt trụ sở hoặc tại nơi ở của người đó. Yêu cầu đối với nơi tiến hành điều tra là những nơi tạo điều kiện tốt nhất cho việc lấy lời khai và giúp ích cho việc ghi nhớ lại diễn biến, quá trình và hành vi phạm tội của bị can. Trước khi tiến hành hỏi cung bị can, Điều tra viên có nghĩa vụ phải thông báo cho Kiểm sát viên, người bào chữa về thời gian, địa điểm hỏi cung. Nếu xét thấy cần thiết, Kiểm sát viên có thể tham gia việc hỏi cung bị can.
- Trước khi thực hiện việc hỏi cung bị can lần đầu, để đảm bảo quyền và nghĩa vụ của bị can, Điều tra viên phải giải thích cho bị can biết rõ về quyền và nghĩa vụ theo pháp luật đã quy định tại Điều 60 của Bộ luật này. Việc nắm rõ quyền quy định của pháp luật về quyền và nghĩa vụ theo quy định của pháp luật giúp bị can nhận thức rõ được trách nhiệm và quyền hạn của bản thân, qua đó giúp cho việc điều tra được tiến hành thuận lợi và đầy đủ, chính xác hơn.Trong biên bản điều tra phải ghi rõ về việc này. Trên thực tế, có nhiều vụ án gồm nhiều bị can, để đảm bảo tính khách quan, bí mật thông tin trong quá trình điều tra, Điều tra viên tiến hành hỏi riêng từng bị can, sắp xếp thời gian triệu tập bị can sao cho hợp lí và bố trí địa điểm hỏi cung cho phù hợp, không cho họ có cơ hội tiếp xúc với nhau.
- Pháp luật Việt Nam quy định cá nhân, cơ quan có thẩm quyền không được tiến hành hỏi cung vào ban đêm, mọi hoạt động liên quan đến việc hỏi cung đều phải thực hiện vào ban ngày. Chỉ riêng đối với trường hợp đặc biệt, không thể trì hoãn được việc hỏi cung nữa thì Điều tra viên mới được phép tiến hành hỏi cung bị can vào ban đêm và phải đi kèm điều kiện phải ghi rõ lý do tiến hành hỏi cung bị can vào ban đêm trong biên bản. Thời gian ban đêm được hiểu là thời điểm từ 22 giờ ngày hôm trước đến 6 giờ sáng ngày hôm sau.
- Kiểm sát viên tiến hành hỏi cung bị can trong trường hợp bị can kêu oan, khiếu nại hoạt động điều tra hoặc có căn cứ xác định việc điều tra vi phạm pháp luật trong trường hợp khác khi xét thấy cần thiết. Trong trường hợp hồ sơ vụ án chưa thể hiện rõ lời khai của bị can, có dấu hiệu thiếu khách quan, làm thiếu sót thông tin, lọt tội phạm hoặc có dấu hiệu oan sai… Kiểm sát viên có thể trực tiếp hỏi cung bị can đối với những trường hợp cần thiết này. Việc thực hiện quá trình hỏi cung bị can của Kiểm sát viên cũng được tiến hành theo quy định của pháp luật và tuân thủ các nguyên tắc của thủ tục hỏi cung bị can.
- Trong toàn bộ quá trình hỏi cung, Điều tra viên, cán bộ điều tra, Kiểm sát viên, Kiểm tra viên không được thực hiện hành vi bức cung, mớm cung, dụ cung hoặc có hành vi sử dụng nhục hình đối với bị can, đây là quy định nghiêm cấm tuyệt đối góp phần bảo vệ quyền lợi cho bị can, nếu bất kì cá nhân có thẩm quyền nào vẫn cố tình thực hiện trái lại quy định của pháp luật thì phải bị xử lý kỉ luật hoặc phải hoàn toàn chịu trách nhiệm theo quy định của Bộ luật hình sự 2015 nếu gây ra hậu quả nghiêm trọng.
- Toàn bộ quá trình điều tra, hỏi cung bị can tại cơ sở giam giữ hoặc tại trụ sở cơ quan điều tra, cơ quan được giao nhiệm vụ tiến hành một số hoạt động điều tra phải được ghi âm, ghi hình có âm thanh. Nếu việc hỏi cung bị can được thực hiện tại địa điểm khác thì phải được ghi âm, ghi hình hoặc ghi hình có âm thanh theo yêu cầu của bị can hoặc cơ quan, người có thẩm quyền tiến hành tố tụng.
Thứ hai, về nguyên tắc khi hỏi cung bị can: Quá trình tiến hành hỏi cung bị can phải đảm bảo nguyên tắc tuyệt đối khách quan, thận trọng; nguyên tắc pháp chế; nguyên tắc đảm bảo tính toàn diện, đầy đủ, bí mật thông tin. Pháp luật cũng nghiêm cấm người có thẩm quyền sử dụng các hình thức mớm cung, dụ cung, bức cung hoặc nhục hình, các hành vi này có thể dẫn tới hậu quả xấu, bất lợi cho bị can. Nếu Điều tra viên hoặc kiểm sát viên vẫn cố tình thực hiện hành vi này đối với bị can thì phải chịu hoàn toàn trách nhiệm.
Trên thực tế, người phạm tội đương nhiên không dễ dàng thừa nhận tội trạng của mình mà hay vòng vo, chối bỏ, có thái độ không hợp tác với cá nhân, cơ quan điều tra dẫn đến việc điều tra gặp nhiều khó khăn, thậm trí đi vào ngõ cụt. Để khắc phục tình trạng này, Điều tra viên cần nắm vững những đặc điểm tâm lý của bị can, hiểu rõ tâm lý của họ, có những phương pháp và chiến thuật hỏi cung khéo léo, vừa kết hợp linh hoạt sự cứng rắn và mềm mỏng, sử dụng những tài liệu đã có để đấu tranh với bị can.
Thứ ba, về thủ tục tiến hành hỏi cung bị can có thể tiến hành tại nơi tiến hành điều tra hoặc tại nơi ở của bị can, hỏi cung bị can có thể được tiến hành nhiều lần, mỗi lần đều phải lập thành biên bản và tiến hành hỏi cung theo trình tự:
- Trước khi tiến hành hỏi cung bị can Điều tra viên phải đọc Quyết định khởi tố bị can và giải thích rõ cho họ biết về quyền và nghĩa vụ của mình, quyền và nghĩa vụ của người phiên dịch hợp pháp của bị can, thông báo cho Kiểm sát viên, người bào chữa thời gian và địa điểm hỏi cung. Khi xét thấy cần thiết, kiểm sát viên có thể tham gia việc hỏi cung bị can. Nếu trong trường hợp người bào chữa được hỏi cung bị can thì biên bản phải ghi đầy đủ cả câu hỏi của người bào chữa cùng với câu trả lời của bị can. Biên bản hỏi cung bị can phải ghi rõ thông tin về các câu hỏi và câu trả lời, không được tự ý thay đổi, thêm bớt, sửa chữa lời khai của bị can. Nếu cần bổ sung, sửa chữa biên bản thì biên bản đó phải được ký xác nhận bởi Điều tra viên, cán bộ điều tra và bị can.
- Tiến hành hỏi cung: Người có thẩm quyền tiến hành hỏi cung, đặt ra các câu hỏi và áp dụng những biện pháp nghiệp vụ phù hợp để làm rõ các tình tiết của vụ án. Người có thẩm quyền là Điều tra viên được bổ nhiệm theo pháp luật quy định để điều tra vụ án hình sự. Điều tra viên là người đã trải qua quá trình đào tạo nghiệp vụ chuyên môn, có đầy đủ năng lực, trình độ và các kỹ năng cần thiết để đưa ra các câu hỏi, lí lẽ khai thác triệt để, đầy đủ, khách quan các tình tiết của vụ án. Khi xét thấy cần thiết, kiểm sát viên cũng có thể tham gia việc hỏi cung bị can. Trường hợp người tiến hành hỏi cung bị can là Kiểm sát viên thì biên bản hỏi cung phải được chuyển cho Điều tra viên để đưa vào hồ sơ vụ an.
- Kết thúc quá trình hỏi cung: sau khi tiến hành hỏi cung, người có thẩm quyền hỏi cung đọc lại cho bị can nghe hoặc để bị can tự đọc lại toàn bộ thông tin ghi nhận trong quá trình hỏi cung. Trường hợp bị can tự viết lời khai thì bị can và Điều tra viên cùng kí xác nhận vào tờ khai đó. Sau đó, Điều tra viên, bị can và những người khác tham gia hỏi cung (có thể là người bào chữa, người phiên dịch, người đại diện hợp pháp của bị can) thực hiện việc ký xác nhận vào từng trang của biên bản. Trường hợp việc hỏi cung được ghi âm thì sau khi kết thúc hỏi cung, phải phát lại để bị can và điều tra viên cùng nghe và kí xác nhận vào biên bản hỏi cung.
Thứ tư, quy định về biên bản hỏi cung bị can:
Mẫu biên bản hỏi cung bị can được quy định rõ ràng, thống nhất theo quy định của Bộ Công an. Biên bản hỏi cung bị can là văn bản có giá trị pháp lý ghi lại toàn bộ quá trình hỏi cung, đây cũng được coi là một trong những nguồn chứng cứ phục vụ cho toàn bộ quá trình điều tra, xét xử. Mẫu biên bản ghi chép về việc hỏi cung bị can là mẫu biên bản được lập ra để ghi chép về việc hỏi cung bị can, có ghi rõ nội dung hỏi đáp của điều tra viên và bị can. Mỗi lần tiến hành hỏi cung bị can đều bắt buộc phải ghi biên bản hỏi cung bị can, biên bản này phải là bản viết tay, không được đánh máy, việc hỏi cung có thể được ghi âm hoặc ghi hình có âm thanh đúng với quy định của Bộ luật tố tụng hình sự 2015. Trong biên bản hỏi cung bị can phải ghi rõ quá trình hỏi cung diễn ra lần thứ mấy, địa điểm, thời gian hỏi cung; thông tin của người tiến hành hỏi cung, bao gồm họ tên và chức vụ của người đó. Ngoài ra, biên bản hỏi cung bị can cũng phải ghi đầy đủ thông tin của bị can trong đó bao gồm những thông tin như: họ tên, tuổi, quê quán, trú quán, nơi ở tạm trú, thường trú, nơi người đó làm việc và điều kiện, hoàn cảnh gia đình, tiền án tiền sự nếu có của bị can…
Từ những điều trên có thể thấy luật pháp đã quy định rất chặt chẽ, cụ thể hóa từng từng trường hợp và đưa thực tiễn vào trong quá trình hỏi cung, lấy lời khai từ bị cáo. Điều này tạo hiệu quả cao và tối ưu nhất để thu thập được những thông tin xác thực, khách quan giúp cơ quan điều tra đi đến kết luận và xét xử toàn diện và nhanh hơn. Đặc biệt, trường hợp Điều tra viên và người có thẩm quyền tiến hành hỏi cung cũng phải tuân thủ nghiêm ngặt quy định của pháp luật, nếu thực hiện trái pháp luật sẽ phải chịu trách nhiệm trước pháp luật. Do đó, công dân có thể hoàn toàn yên tâm về tính khách quan, minh bạch của thủ tục hỏi cung bị can. Hi vọng rằng những thông tin mà Luật Dương Gia nêu ra có thể giúp bạn đọc hiểu rõ hơn về vấn đề hỏi cung bị can quy định trong Bộ luật tố tụng hình sự 2015 .
Lưu ý: Ý kiến của Luật sư, văn bản pháp luật được trích dẫn trong tư vấn nêu trên có thể đã hết hiệu lực tại thời điểm tham khảo bài viết. Để được tư vấn, lắng nghe ý kiến tư vấn chính xác nhất và mới nhất từ các Luật sư vui lòng liên hệ với chúng tôi qua Hotline: 1900.6568. Các luật sư chuyên môn, nhiều năm kinh nghiệm của chúng tôi sẽ tư vấn-hỗ trợ bạn ngay lập tức!
Mời các bạn tham khảo các dịch vụ tư vấn của Luật Dương Gia:
– Tư vấn thủ tục khai báo tạm trú tạm vắng
– Tư vấn thủ tục tách hộ khẩu
– Tư vấn trình tự, thủ tục bảo lãnh
– Tư vấn về hành vi lừa đảo chiếm đoạt tài sản
– Tư vấn về hành vi cố ý gây thương tích có tổ chức.
Lưu ý: Ý kiến của Luật sư, văn bản pháp luật được trích dẫn trong tư vấn nêu trên có thể đã hết hiệu lực tại thời điểm tham khảo bài viết. Để được tư vấn, lắng nghe ý kiến tư vấn chính xác nhất và mới nhất từ các Luật sư vui lòng liên hệ với chúng tôi qua Hotline: 1900.6568. Các Luật sư chuyên môn, nhiều năm kinh nghiệm của chúng tôi sẽ tư vấn - hỗ trợ bạn ngay lập tức!
Bạn cũng có thể tham khảo thêm thông tin các dịch vụ tư vấn về pháp luật hình sự của chúng tôi:
- Luật sư tư vấn pháp luật hình sự trực tuyến miễn phí qua điện thoại
- Dịch vụ luật sư tư vấn pháp luật hình sự trực tuyến qua email trả phí
- Luật sư tư vấn pháp luật trực tiếp tại văn phòng và tại nơi khách hàng yêu cầu
Trân trọng cám ơn!
