Diễn thế sinh thái là phần kiến thức về sinh thái vô cùng hay và bổ ích. Dạng bài tập này thường xuất hiện trong các kỳ thi THPT Quốc Gia. Cùng tìm hiểu nội dung: Diễn thế là gì? Nguyên nhân? Có mấy loại diễn thế sinh thái? Qua bài viết dưới đây nhé.
Mục lục bài viết
1. Diễn thế là gì?
Diễn thế sinh thái là quá trình biến đổi tuần tự của các quần xã sinh vật qua các giai đoạn tương ứng với những biến đổi của môi trường.
Cùng với quá trình thay đổi của cộng đồng trong diễn đàn là quá trình thay đổi của điều kiện tự nhiên môi trường.
2. Nguyên nhân gây ra diễn thế sinh thái:
Có hai nguyên nhân chính dẫn đến diễn thế sinh thái: nguyên nhân bên ngoài và nguyên nhân bên trong.
2.1. Nguyên nhân bên ngoai:
– Thường liên quan đến các hiện tượng bất thường ở môi trường bên ngoài như bão, lũ lụt, hỏa hoạn, ô nhiễm… Nguyên nhân bên ngoài khiến cộng đồng quay trở lại hoặc suy tàn hoàn toàn, buộc cộng đồng phải khôi phục lại từ đầu.
Ví dụ: Rừng tràm U Minh sau 4-5 năm bị đốt đã tự động phục hồi thành rừng thứ sinh.
– Hoạt động khai thác nguồn nhân lực cũng là nguyên nhân dẫn đến sự kế thừa của cộng đồng.
2.2. Nguyên Nhân Bên Trong (Nội tại):
– Là sự cạnh tranh giữa các loài trong quần xã. Trong điều kiện môi trường tương đối ổn định, những lợi thế thường khiến môi trường thay đổi mạnh mẽ gây bất lợi cho chính loài đó “Tự đào huyệt chôn mình”, điều này lại thuận lợi cho loài ưu thế khác có sức cạnh tranh cao hơn thay thế.
3. Các kiểu diễn thế sinh thái và ví dụ:
3.1. Diễn thế nguyên sinh:
Diễn thế sinh thái nguyên sinh vốn là diễn thế sinh thái bắt đầu trong môi trường không có sinh vật sống.
Quá trình diễn ra trong các giai đoạn sau:
Giai đoạn tiên phong: Hình thành cộng đồng tiên phong.
Giai đoạn giữa: Là giai đoạn mang tính hủy diệt, bao gồm các cộng đồng thay đổi tuần tự và thay thế lẫn nhau.
Giai đoạn cuối cùng: Hình thành cộng đồng ổn định (cộng đồng đỉnh cao).
Ví dụ, diễn thế nguyên thủy được mô tả bởi nhà sinh thái học người Anh A.G. Tansley (1935) đã trở thành một ví dụ kinh điển trong sinh thái học.
Trong khi nghiên cứu các hòn đảo và hệ thực vật của chúng, ông nhận thấy rằng những tảng đá bị phong hóa đã bị bao phủ bởi một lớp bụi. Bụi và hơi ẩm tạo môi trường thuận lợi cho sự phát triển của phòng hoa hồng.
Động vật nguyên sinh trong quá trình sống của chúng tạo ra các sản phẩm sinh học mới làm biến đổi chất nền tự do ở đó. Khi chết đi, chúng góp phần hình thành mùn → môi trường thích hợp cho sự yên tĩnh và phát triển của thực vật. cái chết. Rêu khô héo, đất được hình thành và trên hết là sự phát triển tiếp theo của các cộng đồng cỏ, cây bụi và cây tạo thành rừng.
3.2. Diễn thế thứ sinh:
Đó là một hình thức diễn thế bắt đầu từ môi trường mà cộng đồng sinh học trước đây đã sinh sống. Do tác động của những thay đổi trong tự nhiên hoặc sự khai thác quá trình năng lượng của con người dẫn đến khả năng phá hủy Đích đến của quần xã.
Tiếp theo, các cộng đồng thay đổi tuần tự và thay thế lẫn nhau. Trong điều kiện thuận lợi, trải qua một quá trình thay đổi lâu dài sẽ hình thành nên một cộng đồng tương đối ổn định.
Ví dụ: Sự tiếp nối của một hồ cạn là quá trình lắng đọng vật chất ở phía dưới. Khi hồ cạn nước, hệ sinh vật thủy sinh biến mất. Sau đó là các đồng cỏ, đồng cỏ thân thảo và cây gỗ, và cuối cùng là sự hình thành các khu rừng trên cạn phát triển ổn định để thay thế hồ.
4. Kết quả của diễn thế sinh thái:
– Kết quả của diễn thế sinh thái là thiết lập một
– Kết quả của diễn thế sinh thái chính là hình thành một cộng đồng tương đối ổn định.
– Kết quả của diễn thế sinh thái thế giới thứ cấp là có thể hình thành các cộng đồng tương đối ổn định, nhưng thường thì các cộng đồng được hình thành sẽ suy tàn -> các cộng đồng suy thoái.
Những biến đổi về xu hướng chủ yếu của quá trình diễn thế sinh thái nhằm thiết lập cân bằng trạng thái:
• Sinh khối (khối lượng thời gian) và tổng sản lượng tăng, sản lượng sơ cấp (PN-sản phẩm tích lũy trong mô thực vật, làm thức ăn cho sinh vật dị dưỡng) giảm.
• Quá trình hô hấp của quần xã tăng lên, tỷ lệ giữa quá trình sản xuất/phân hủy vật chất trong quần xã tiến gần 1.
• Đa dạng sinh học tăng lên (số lượng loài tăng lên) nhưng số lượng sinh vật trong mỗi loài lại giảm đi, khiến mối quan hệ giữa các loài trở nên căng thẳng để cạnh tranh nguồn lợi sinh vật.
• Lưới thức ăn ngày càng phức tạp, lưới thức ăn bắt đầu từ mảnh vụn hữu cơ trở nên quan trọng hơn.
• Tăng kích thước và tuổi thọ của loài.
• Khả năng tích lũy chất dinh dưỡng trong cộng đồng hàng ngày tăng lên và cộng đồng sử dụng năng lượng hàng ngày một cách hoàn hảo.
5. Ý nghĩa và tầm quan trọng của việc nghiên cứu diễn thế sinh thái:
Biết được quy luật phát triển của quần xã sinh vật, dự đoán được các quần xã tồn tại trước đó với quần xã sẽ thay thế trong tương lai để từ đó có thể:
– Giúp ta xây dựng
– Chủ động điều khiển diễn thế theo hướng có lợi cho việc khai thác, sử dụng hợp lí các nguồn tài nguyên và
6. Bài tập vận dụng:
Câu 1. Liệu hoạt động khai thác tài nguyên vô lý của con người có thể coi là hành vi “tự đào mồ chôn mình” của diễn thế sinh thái? Tại sao?
Hướng dẫn giải chi tiết:
Việc con người khai thác tài nguyên một cách vô lý có được coi là hành vi “tự đào mồ chôn mình” của diễn thế sinh thái hay không?
Việc con người khai thác tài nguyên thiên nhiên một cách vô lý như chặt cây, đốt rừng, san lấp hồ, xây đập phá sông, xây dựng nuôi tôm cá ở vùng ven biển một cách thuận tiện, v.v. sẽ dẫn đến sự thay đổi. điều kiện sống, làm cho quần thể sinh vật bị suy giảm. Điều này gây ra hàng loạt hệ lụy như:
– Gây biến đổi dẫn đến mất nơi ở của nhiều loài sinh vật, gây mất đa dạng sinh học.
– Thảm thực vật mất dần có thể dẫn đến xói mòn đất,
– Môi trường mất cân bằng sinh thái, nguy hiểm, không ổn định dễ gây ra nhiều bệnh tật cho con người và sinh vật.
Những hậu quả trên sẽ khiến cuộc sống của người bị ảnh hưởng trở nên nặng nề và bất ổn hơn.
Tuy nhiên, con người khác với các sinh vật khác ở chỗ con người có thể tự điều chỉnh hành động của mình để khai thác tài nguyên một cách hợp lý và bảo vệ môi trường sống của con người cũng như các sinh vật khác trên Trái đất. .
Con người với năng lực khoa học phát triển đang ngày càng cải thiện thiên nhiên, làm cho quần thể sinh vật trở nên phong phú hơn.
Vì vậy, họ tin rằng việc khai thác nguồn nhân lực sẽ dần tiến triển hợp lý và môi trường sống trên Trái đất sẽ được bảo vệ.
Câu 2. Trong một khu rừng nhiệt đới có những cây lớn cây nhỏ mọc san sát nhau. Vào một ngày lộng gió, một cái cây sẽ được thay đổi giữa rừng tạo ra một khoảng trống rộng lớn. Hãy chờ xem điều gì sẽ xảy ra trong không gian đó.
Hướng dẫn giải chi tiết:
Trong một khu rừng nhiệt đới có những cây lớn cây nhỏ mọc san sát nhau. Vào một ngày lộng gió, một cái cây được chuyển ra giữa rừng, tạo thành một khoảng trống rộng lớn. Diễn thế sinh thái xảy ra ở khoảng trống đó:
– Giai đoạn tiên phong: Cây cỏ ưa sang mọc lên ở khoảng trống.
– Giai đoạn giữa:
+ Cây bụi sáng sống nhờ cỏ.
+ Cây ưa sáng nhỏ sống xen kẽ với cây bụi, cây chịu bóng, cây ưa bóng dần sống dưới bóng cây nhỏ, cây bụi.
+ Cây nhỏ và cây bụi chết dần do thiếu ánh sáng, thay vào đó là những bụi cây và cỏ sáng bóng.
+ Những cây gỗ ưa sáng cạnh tranh mạnh mẽ về ánh sáng với các cây khác và dần giành chiến thắng để tận dụng được không gian rộng lớn.
– Giai đoạn cực đoan: nhiều lớp thực vật bao phủ không gian, bao gồm cây thân gỗ nhẹ ở phía trên, cây nhỏ và cây bụi chịu bóng ở giữa, cây bụi nhỏ và cỏ tạp ở phía dưới.
Câu 3: Hãy cho biết diễn thế sinh thái là quá trình:
A. biến đổi tuần tự từ quần xã này đến quần xã khác
B. thay thế liên tục từ quần xã này đến quần xã khác
C. phát triển của quần xã sinh vật
D. biến đổi tuần tự của quần xã qua các giai đoạn tương ứng với sự biến đổi của môi trường
Đáp án đúng là đáp án D
