Con nuôi có được quyền thừa kế không? Xác lập quyền sở hữu theo thời hiệu do chiếm hữu, được lợi về tài sản không có căn cứ pháp luật.
Tóm tắt câu hỏi:
Trường hợp con anh về làm con nuôi của em (gia đình em không có con) nhưng không có giấy tờ (ông sinh năm 1944 về làm con nuôi năm 1947). Nay bố mẹ nuôi đã mất (bà mất năm 1993 ông mất năm 2009) tài sản ông bà để lại là một thửa đất. Xin hỏi luật sư con nuôi trong trường hợp trên muốn chuyển thủa đất của ông bà sang cho mình có được không? Cần những thủ tục gì? Xin cảm ơn!
Luật sư tư vấn:
Cám ơn bạn đã gửi câu hỏi của mình đến Ban biên tập – Phòng tư vấn trực tuyến của Công ty LUẬT DƯƠNG GIA. Với thắc mắc của bạn, Công ty LUẬT DƯƠNG GIA xin được đưa ra quan điểm tư vấn của mình như sau:
1. Căn cứ pháp lý:
Điều 676 Bộ luật dân sự năm 2005;
Điều 50 Luật nuôi con nuôi năm 2010;
2. Nội dung tư vấn:
Theo như bạn trình bày, cha mẹ nuôi khi mất không để lại di chúc, do đó di sản thừa kế sẽ chia theo pháp luật.
Đây là tài sản chung của cha mẹ nuôi, mẹ nuôi mất năm 1993. Căn cứ Điều 25 Pháp lệnh thừa kế 1990 quy định những người thừa kế theo pháp luật gồm:
"Điều 25: Những người thừa kế theo pháp luật
1- Những người thừa kế theo pháp luật gồm có:
a) Hàng thứ nhất: vợ, chồng, cha đẻ, mẹ đẻ, cha nuôi, mẹ nuôi, con đẻ, con nuôi của người chết."
Cha nuôi mất năm 2009, Điều 676 Bộ luật dân sự năm 2005 quy định những người thừa kế theo pháp luật như sau:
"1. Những người thừa kế theo pháp luật được quy định theo thứ tự sau đây:
a) Hàng thừa kế thứ nhất gồm: vợ, chồng, cha đẻ, mẹ đẻ, cha nuôi, mẹ nuôi, con đẻ, con nuôi của người chết;
…"
Theo quy định trên, con nuôi là người thuộc hàng thừa kế thứ nhất do đó sẽ được hưởng thừa kế từ cha mẹ nuôi.
Theo thông tin bạn cung cấp thì người con được nhận nuôi năm 1947 và không đăng ký với cơ quan nhà nước có thẩm quyền. Căn cứ Điều 50 Luật nuôi con nuôi năm 2010 quy định như sau:
"1. Việc nuôi con nuôi giữa công dân Việt Nam với nhau trước ngày Luật này có hiệu lực mà chưa đăng ký tại cơ quan nhà nước có thẩm quyền thì được đăng ký trong thời hạn 05 năm, kể từ ngày Luật này có hiệu lực, nếu đáp ứng các điều kiện sau đây:
a) Các bên có đủ điều kiện về nuôi con nuôi theo quy định của pháp luật tại thời điểm phát sinh quan hệ nuôi con nuôi;
b) Đến thời điểm Luật này có hiệu lực, quan hệ cha, mẹ và con vẫn đang tồn tại và cả hai bên còn sống;
c) Giữa cha mẹ nuôi và con nuôi có quan hệ chăm sóc, nuôi dưỡng, giáo dục nhau như cha mẹ và con.
…"
>>> Luật sư tư vấn con nuôi có được quyền thừa kế không: 1900.6568
Luật nuôi con nuôi có hiệu lực ngày 01/01/2011, thời điểm này bố mẹ nuôi đã mất nên không đủ điều kiện để đăng ký nhận con nuôi thực tế. Như vậy, người con nuôi trong trường hợp này không được công nhận là con nuôi hợp pháp, theo đó không được quyền hưởng thừa kế của cha, mẹ nuôi nên không thực hiện thủ tục đăng ký sang tên trên giấy chứng nhận quyền sử dụng đất của cha mẹ nuô được.
Điều 236 Bộ luật dân sự 2015 quy định như sau:
"Điều 236. Xác lập quyền sở hữu theo thời hiệu do chiếm hữu, được lợi về tài sản không có căn cứ pháp luật
Người chiếm hữu, người được lợi về tài sản không có căn cứ pháp luật nhưng ngay tình, liên tục, công khai trong thời hạn 10 năm đối với động sản, 30 năm đối với bất động sản thì trở thành chủ sở hữu tài sản đó, kể từ thời điểm bắt đầu chiếm hữu, trừ trường hợp Bộ luật này, luật khác có liên quan quy định khác."
Theo quy định trên, nếu người con nuôi đã chiếm hữu tài sản này liên tục, công khai, ngay tình trong thời hạn 30 năm thì trở thành chủ sở hữu tài sản đó.
Nếu tài sản này không có người thừa kế thì sẽ thuộc về Nhà nước theo quy định tại Điều 622 Bộ luật dân sự 2015:
"Điều 622. Tài sản không có người nhận thừa kế
Trường hợp không có người thừa kế theo di chúc, theo pháp luật hoặc có nhưng không được quyền hưởng di sản, từ chối nhận di sản thì tài sản còn lại sau khi đã thực hiện nghĩa vụ về tài sản mà không có người nhận thừa kế thuộc về Nhà nước."