Bản đồ chuyên đề (Thematic map) là gì? Bản đồ chuyên đề có tên trong tiếng Anh là gì? Phân loại, nội dung và cách xây dựng?
Các bản đồ đã đi một chặng đường dài so với các bản đồ tham khảo chung trong quá khứ. Mặc dù trước đây chúng chỉ được sử dụng để chỉ đường và đi từ điểm A đến điểm B, nhưng bản đồ ngày nay hiển thị tất cả các loại dữ liệu và kết quả. Đây là nơi xuất hiện của bản đồ chuyên đề. Nếu bạn đang muốn sử dụng bản đồ để kể một câu chuyện cụ thể thì có thể bạn sẽ cần sử dụng một số loại bản đồ chuyên đề để làm như vậy. Hãy tiếp tục đọc để tìm hiểu mọi thứ bạn cần biết về biến thể bản đồ hữu ích này. Vậy Bản đồ chuyên đề là gì? Phân loại, nội dung và cách xây dựng ra sao? Hãy tìm hiểu nội dung này trong bài viết dưới đây:
Tổng đài Luật sư tư vấn pháp luật trực tuyến 24/7: 1900.6568
Bản đồ chuyên đề (Thematic map) là gì?
1. Bản đồ chuyên đề là gì?
Bản đồ chuyên đề là bản đồ đơn chủ đề tập trung vào các chủ đề hoặc hiện tượng cụ thể, chẳng hạn như mật độ dân số, lượng mưa và lượng mưa, sự phân bố thực vật và nghèo đói. Điều này khác với bản đồ tham chiếu bao gồm một số yếu tố khác nhau như đường xá, địa hình và ranh giới chính trị.
Bản đồ chuyên đề có các thuộc tính làm cho các mô hình không gian rõ ràng hơn, làm sáng tỏ chủ đề mới trong các câu hỏi và cho phép hiểu sâu hơn.
Bản đồ trực quan hóa mức độ tập trung của dữ liệu trong một ranh giới bằng cách làm sai lệch hình dạng và kích thước của nó so với các khu vực địa lý khác trên bản đồ. Mặc dù tốt cho việc trình bày phương sai về mật độ dữ liệu, nhưng các bản đồ thường khó đọc và không đẹp mắt về mặt thẩm mỹ.
Biểu đồ cung cấp một giá trị lớn. Tuy nhiên, các loại bản đồ chuyên đề được liệt kê ở trên cũng đo mật độ dữ liệu của bạn mà không ảnh hưởng đến tính dễ đọc và hiện thực của bản đồ. Do đó, bản đồ không tốt cho việc lập bản đồ chuyên đề nếu bạn yêu cầu thể hiện chính xác khu vực địa lý đã chọn của mình.
2. Bản đồ chuyên đề có tên trong tiếng Anh là gì?
Bản đồ chuyên đề có tên trong tiếng Anh là: “Thematic map”.
3. Phân loại, nội dung và cách xây dựng?
3.1. Phân loại:
Có nhiều loại bản đồ chuyên đề khác nhau thông qua phần mềm GIS. Dưới đây là sáu loại bản đồ bạn nên làm quen:
– Thứ nhất, Bản đồ Choropleth
Xem thêm: Mẫu đơn đề nghị cấp chứng chỉ hành nghề đo đạc và bản đồ mới nhất
Bản đồ Choropleth thể hiện các giá trị dữ liệu trong các khu vực địa lý với các màu sắc và kiểu mẫu khác nhau. Dữ liệu được phân loại thành các lớp, với mỗi lớp được gán một màu hoặc kiểu duy nhất.
Ví dụ: nếu bạn đang lập bản đồ dữ liệu bán hàng, bạn có thể phân loại bất kỳ số tiền bán hàng nào dưới 5000 đô la, màu vàng, số tiền từ 5000 đô la đến 10.000 đô la màu cam và số tiền trên 15.000 đô la màu đỏ. Những màu đó sau đó được sử dụng cho các lãnh thổ bán hàng khác nhau để người dùng biết ngay lãnh thổ đó thuộc danh mục nào.
Bản đồ Choropleth được sử dụng tốt nhất cho:
– Đo lường mật độ dân số và tổng dân số
– Hình dung Khối lượng bán hàng và Doanh thu
– Đo lường Nhân khẩu học (Giáo dục, Nhà ở, Thu nhập theo Capita, Lao động, v.v.)
Ưu điểm của Bản đồ Choropleth:
– Choropleth ánh xạ mã màu dữ liệu của bạn thành các lớp, giúp bạn nhanh chóng hiểu được khối lượng lớn dữ liệu — ngay cả khi trực quan hóa dữ liệu cho nhiều vùng.
Xem thêm: Thủ tục, hồ sơ xin cấp giấy phép hoạt động đo đạc và bản đồ
– Bởi vì chúng được sử dụng rộng rãi, bản đồ choropleth có nghĩa là hầu như không lãng phí thời gian cho việc giải thích hoặc đào tạo chuyên ngành.
– Bản đồ Choropleth rất nhanh và đơn giản để chuẩn bị, đặc biệt là với phần mềm như Maptive.
Nhược điểm của Bản đồ Choropleth:
– Bản đồ Choropleth phù hợp hơn với dữ liệu tổng quát và độ rộng hơn là các số liệu cụ thể.
– Vì các lớp dữ liệu được xác định bởi người tạo bản đồ, các bản đồ choropleth có thể thao túng dữ liệu để đánh lừa những người cầm nhầm.
– Thứ hai, Bản đồ Choropleth Bivariate
Bản đồ Choropleth Bivariate cho phép người tạo trực quan hóa hai biến dữ liệu thành các lớp được mã hóa màu hoặc theo mẫu cùng một lúc.
Loại bản đồ chuyên đề này phù hợp nhất cho các doanh nghiệp hoặc tổ chức muốn phân tích các tập dữ liệu tương phản, chạy phân tích đối thủ cạnh tranh, so sánh hiệu suất hàng năm và hơn thế nữa. Tuy nhiên, bản đồ Choropleth Bivariate vốn đã phức tạp hơn bản đồ Choropleth truyền thống, khiến chúng có nhiều khả năng trở nên cồng kềnh hoặc khó đọc.
Xem thêm: Mẫu đơn đề nghị cấp bổ sung danh mục hoạt động đo đạc và bản đồ mới nhất
– Thứ ba, Bản đồ Alpha
Bản đồ Value by Alpha là một dạng của bản đồ Bivariate Choropleth trong đó hai biến được mã hóa màu hoặc tạo mẫu trên cùng một bản đồ — sau đó được tính theo độ trong suốt để phản ánh mức độ tập trung của dữ liệu. Dữ liệu càng mờ thì càng có nhiều dữ liệu tồn tại trong lớp đó.
Bản đồ giá trị theo Alpha thường được sử dụng để theo dõi các cuộc bầu cử, trong đó các quận được chia thành các lớp màu đỏ hoặc xanh lam dựa trên số phiếu bầu của các đảng và tỷ lệ cử tri đi bỏ phiếu (biến số alpha) được đo bằng độ mờ.
– Thứ tư, Bản đồ mật độ điểm
Những bản đồ này đại diện cho mỗi điểm dữ liệu bằng một dấu chấm và là một cách tuyệt vời để đo mật độ. Các khu vực có số lượng lớn các dấu chấm xếp gần nhau dễ dàng được xác định là các khu vực có mật độ cao, trong khi các khu vực có ít hoặc không có dấu chấm rõ ràng là các khu vực mà dữ liệu của bạn đang thiếu.
Bản đồ chấm đã xuất hiện từ lâu nhưng vẫn cực kỳ phổ biến do tính đơn giản và ứng dụng rộng rãi.
Bản đồ mật độ điểm được sử dụng tốt nhất cho:
– Thể hiện số lượng lớn dữ liệu phân tán theo địa lý
Xem thêm: Mẫu đơn đề nghị cấp giấy phép hoạt động đo đạc và bản đồ năm 2022
– Bản đồ của Hoa Kỳ , trong đó: 1 chấm = 1.000 mẫu đất công
– Phân tích mật độ và mô hình không gian
– In hoặc Trình bày Bản đồ Đen trắng
Ưu điểm của Bản đồ mật độ điểm:
– Bản đồ Mật độ điểm dễ tiếp cận và dễ hiểu hơn đối với những người mù màu hoặc cần bản đồ đen trắng.
– Bản đồ Mật độ điểm cho phép hiển thị chính xác hơn bản đồ nhiệt.
– Không giống như bản đồ choropleth, bạn có thể hình dung các số liệu hoặc lớp chính xác.
Nhược điểm của Bản đồ mật độ điểm: Bản đồ Mật độ điểm yêu cầu bối cảnh. Do đó, điều quan trọng hơn là phải xem xét tính dễ đọc và cách trình bày ranh giới khi tùy chỉnh bản đồ của bạn.
Xem thêm: Tư vấn lập thiết kế kỹ thuật – dự toán công trình đo đạc bản đồ địa chính
– Thứ năm, Bản đồ Isopleth
Bản đồ Isopleth sử dụng màu sắc và sắc thái để biểu thị dữ liệu, tương tự như bản đồ choropleth. Tuy nhiên, chúng khác nhau ở chỗ dữ liệu không được nhóm trong các ranh giới xác định trước như vùng điều tra dân số, hạt hoặc tiểu bang.
Thay vào đó, các đường đồng mức chia bản đồ thành các khu vực khác nhau và hiển thị nơi các mức dữ liệu thay đổi.
Bản đồ Isopleth được sử dụng tốt nhất cho:
– Lập bản đồ các mẫu thời tiết và khí hậu
– Trực quan hóa dữ liệu cho các khu vực rộng lớn (Quốc gia, Châu lục, v.v.)
– Đo lường sự thay đổi theo thời gian hoặc khoảng cách
Ưu điểm của Isopleth Maps:
Xem thêm: Độ chính xác và sai số cho phép trong đo đạc bản đồ địa chính
– Bản đồ Isopleth rất phù hợp để phân tích quy mô lớn, cho phép bạn lập bản đồ dữ liệu mà không có ranh giới như tiểu bang, quận, mã zip, v.v.
– Bản đồ Isopleth là bản đồ chuyên đề tốt nhất cho dữ liệu tự nhiên như lượng mưa, nhiệt độ, độ cao và các biến khí hậu khác.
Nhược điểm của Isopleth Maps: Vì bản đồ Isopleth trực quan hóa các xu hướng trên các vùng rộng lớn, chúng dễ bị khái quát hóa quá mức và thiếu khả năng tính đến các kết quả đột ngột hoặc không điển hình.
– Thứ sáu, Bản đồ nhiệt đo mật độ
Bản đồ nhiệt đo mật độ trên bản đồ. Giống như nhiều loại bản đồ khác, chúng thể hiện dữ liệu bằng cách sử dụng màu sắc. Các sắc thái tối hơn biểu thị các vùng có mật độ cao hơn trong khi các sắc thái nhẹ hơn cho biết các vùng có mật độ thấp hơn.
Loại bản đồ này không sử dụng ranh giới địa lý. Thay vào đó, nó hoạt động tương tự như một bản đồ mật độ điểm. Vẽ các điểm dữ liệu riêng lẻ trên bản đồ với màu sắc được chỉ định dựa trên sự phân bố và số lượng các điểm trong một khu vực nhất định.
Bản đồ nhiệt được sử dụng tốt nhất cho:
– Phân tích Bán hàng và Tiếp thị, Bao gồm
– Đo lường mật độ, mức độ tập trung và cường độ dữ liệu của bạn
– Khám phá các cơ hội thị trường và các khu vực chưa được phục vụ
Ưu điểm của Bản đồ nhiệt:
– Bản đồ nhiệt là bản đồ chuyên đề tốt nhất để bán hàng và tiếp thị ra nước ngoài.
– Phân tích thị trường, bao gồm xu hướng bán hàng,
– Bản đồ nhiệt giúp tiết lộ các cơ hội bán hàng ẩn trong dữ liệu của bạn.
Nhược điểm của Bản đồ nhiệt:
– Bản đồ nhiệt được thiết kế để trực quan hóa mức độ tập trung của dữ liệu, có nghĩa là chúng mất hiệu lực khi được sử dụng cho dữ liệu có phương sai thấp.
– Giống như các loại bản đồ chuyên đề khác, dữ liệu không đầy đủ có thể ảnh hưởng đến kết quả. Tuy nhiên, bản đồ nhiệt dễ bị lệch lạc hơn khi cung cấp dữ liệu không đầy đủ.
3.2. Nội dung:
Những bản đồ này rất hữu ích khi bạn muốn phân tích sự phân bố không gian của thông tin hoặc tìm kiếm bất kỳ mẫu và xu hướng địa lý nào có trong tập dữ liệu của bạn. Chúng cũng là một cách tuyệt vời để tìm kiếm mối tương quan giữa dữ liệu ở hai vị trí khác nhau.
Có thể có một số thông tin chi tiết quan trọng có trong dữ liệu của bạn có thể không hiển thị khi xem nó trong bảng tính. Bản đồ theo chủ đề cho phép bạn hình dung thông tin dựa trên vị trí của mình và làm cho thông tin đó trở nên sống động, làm cho những thông tin chi tiết đó dễ phát hiện hơn nhiều.
3.3. Cách xây dựng:
Những bản đồ này hiển thị dữ liệu bằng cách sử dụng các kích thước khác nhau của các ký hiệu. Các ký hiệu lớn hơn biểu thị nồng độ dữ liệu cao hơn trong khi các ký hiệu nhỏ hơn biểu thị nồng độ dữ liệu thấp hơn.
Tương tự như bản đồ choropleth, dữ liệu được xếp vào các danh mục khác nhau. Tuy nhiên, thay vì màu sắc hoặc sắc thái đại diện cho dữ liệu, các kích thước biểu tượng khác nhau thay thế cho các danh mục dữ liệu. Số lượng kích thước biểu tượng phụ thuộc vào số lượng danh mục bạn quyết định tạo.
Nếu bạn không muốn chia dữ liệu của mình thành các lớp, bạn có thể sử dụng bản đồ ký hiệu tỷ lệ, bản đồ này chia tỷ lệ kích thước của các ký hiệu với độ lớn tuyệt đối.
Bản đồ ký hiệu được phân cấp phù hợp nhất cho:
– Hình dung sự tập trung và phân loại dữ liệu đồng thời
– Phân tích chuyên sâu cho các nhóm bán hàng, chiến dịch chính trị, cơ quan chính phủ, v.v.
– Trình bày trang điểm nhân khẩu học với mật độ dân số
Ưu điểm của Bản đồ ký hiệu được phân cấp:
– Bản đồ ký hiệu chia độ trình bày hai biến dữ liệu một cách đơn giản.
– Biến các điểm đánh dấu của bạn thành các điểm dữ liệu toàn diện có độ lớn, phân loại và số lượng thô.
– Bản đồ Biểu tượng được phân cấp làm giảm sự phân tâm và lộn xộn mà không làm giảm độ sâu của dữ liệu của bạn.
Nhược điểm của Bản đồ ký hiệu được phân cấp:
– Mặc dù được dùng để biểu thị mức độ tập trung của dữ liệu trong một khu vực, nhưng một số người có thể gặp khó khăn khi đo chính xác sự khác biệt về độ lớn giữa các điểm đánh dấu.
– Nếu không có phần mềm ưu tiên sự trôi chảy và dễ sử dụng như Maptive, các bản đồ của Grad Gradoned Symbol có thể trở nên lộn xộn và khó đọc.
Bài viết được thực hiện bởi Thạc sỹ Đinh Thùy Dung
